زکریای رازی
ابوبكر محمد بن زكریای رازی(313-251 قمری) بزرگ‌ترین پزشك ایرانی است كه در زمینه‌ی شیمی، فیزیك و فلسفه نیز پژوهش‌های ارزندهای داشته است. شمار كتاب‌ها و رساله‌های او را بیش از 200 نسخه نوشته‌اند كه دانشنامه‌ی پزشكی الحاوی، شناخته شده‌ترین آن‌هاست. كشف الكل و اسید سولفوریك را به او نسبت می‌دهند.
ترجمه‌ی كتاب المنصوری او، نخستین كتاب پزشكی است كه با شیوه‌ی چاپ گوتنبرگی در اروپا چاپ شد. او دانشمندی تجربه‌گرا بود و می‌گفت: تجربه، بهتر از علم طب است. او را پیشگام نظریه‌ی ایمنی اكتسابی و بینانگذار شیوه‌ی نو در آموزش پزشكی نیز می‌دانند.
زندگینامه
ابوبكر محمد بن زكریا بن یحیی رازی، در شعبان سال 251 قمری برابر با 865 میلادی، در شهر ری به دنیا آمد. ری از شهرهای كهن ایران است كه نام آن در اوستا نیز آمده است. این شهر در آن روزگار، مركز علم و ادب ایران بود و بزرگان و دانشمندان زیادی از آن شهر برخاستند. مقدسی در كتاب احسن التقاسیم، درباره‌ی این شهر نوشته است:"در این شهر، مدارس و مجالس علم فراوان است. مذكران آنجا، فقیه و رؤسای آنان، عالم و محتسب‌شان، مشهور و سخنوران‌شان، ادیب هستند."
از كودكی و نوجوانی رازی چیز زیادی نمی‌دانیم. برخی نوشته‌اند كه او در نوجوانی به موسیقی گرایش فراوان داشت و در نواختن نی یا عود بسیار توانا بود. زمانی را نیز به زرگری و صرافی پرداخته است. همچنین، آن‌گونه كه خود در كتاب شكوك علی جالینوس نوشته، به تجربه و آزمایش اكاذیب معزمان، (كسانی كه به كارهای عجیب مانند احضار ارواح می‌پردازند)، علاقه داشته است. شاید از همین رو بود كه به كیمیاگری گرایش پیدا كرد و در جریان كار با مواد شیمیایی و نزدیك شدن به آتش، به چشم خود آسیب رساند.
می‌گویند، او برای درمان چشم خود به نزد پزشكی رفت و آن پزشك برای درمان او پانصد دینار از او درخواست كرد و او ناچار شد، بپردازد. سپس، با خود گفت:"كیمیای واقعی، علم طب است نه آنكه تو بدان مشغولی" و این‌گونه بود كه به پزشكی گرایش پیدا كرد.
رازی به زودی به جایگاه نخست در پزشكی دست یافت و فرمانروایان گوناگون او را به نزد خود می‌خواندند و رازی كتاب‌هایی نیز به نام آن‌ها نوشته است. برای نمونه، زمانی به درخواست ابوصالح منصور بن اسحاق سامانی، به زادگاه خود بازگشت و ریاست بیمارستان ری را پذیرفت. در همین شهر بود كه كتاب طب المنصوری را به نام او نوشت كه یكی از شناخته شده‌ترین و پرآوازه‌ترین نوشته‌های او در غرب است. ترجمه‌ی این كتاب، نخستین كتاب پزشكی است كه با شیوه‌ی چاپ گوتنبرگی در اروپا چاپ شد.
رازی، سال‌های پایانی زندگی خود را در ری گذراند و دانشجویان زیادی از او درس گرفتند و پزشكان چیره‌دستی شدند. در همان سال‌ها بود كه چشمان رازی، آب آورد و یكی از شاگردانش از طبرستان برای درمان او آمد و از استاد خود خواست، اجازه دهد که به درمان او بپردازد. رازی گفت: كه این كار بر رنج و درد من می‌افزاید، چرا كه مرگ من، نزدیك به نظر می‌رسد و روا نیست برای بازیافتن بینایی، خود را دچار رنج و سختی سازم. دیری نگذشت كه او در پنجم شعبان سال 313 قمری در ری از دنیا رفت. او در آن هنگام، اندكی بیش از 60 سال داشت.
شیوه‌ی رازی در پزشكی
رازی در پزشكی بسیار نوآور بود و پیروی كوركورانه از پزشكان پیش از خود را روا نمی‌دانست. او كتابی به نام شكوك نوشته و نظریه‌ها و روش‌های درمانی نادرست جالینوس را بر شمرده است. او بر این باور بود كه "تجربه بهتر از علم طب است" و منظور او از علم طب، نوشته‌های پیشینیان است. یادداشت‌های او كه در آن‌ها به دقت فراوان، چگونگی وضعیت بیماران و بهبودی آن‌ها را توصیف كرده است، او را یكی از برجسته‌ترین پزشكان بالینی همه‌ی دورانها ساخته است.
هنگامی که می‌خواستند بیمارستان معتضدی بغداد را بسازند، با او برای جای مناسب بیمارستان مشورت کردند. رازی فرمان داد قطعه‌های مساوی از گوشت را در محله‌های گوناگون شهر بیاویزند و آن جایی را برگزینند که قطعه‌ی گوشت‌ها در آنجا دیرتر از جاهای دیگر فاسد شده است. رازی در آن بیمارستان بخش ویژه‌ی بیماران روانی بنیان گذاشت و برای هر گروه از بیماران، رژیم غذایی مناسب آن‌ها را تعیین کرد.
نوشته‌های رازی
رازی، پژوهشگر و نویسنده‌ی پركاری بوده و خود در این باره در كتاب السیره الفلسفیه، چنین نوشته است:"كوشش و پشتكار من در فراگیری دانش به اندازهایی بود كه به خط تعویذ (خط ریز)، بیش از 20 هزار ورقه، چیز نوشتم و پانزده سال از عمر خود را شب و روز در تألیف جامع‌كبیر(همان حاوی) صرف كردم و بر اثر همین كار، در نیروی بینایی من سستی پدید آمده و عضله‌ی دستم، گرفتار سستی شده و من را از نوشتن محروم ساخته است. با این همه، از جستجوی دانش باز نمانده‌ام و پیوسته به یاری این و آن، می‌خوانم و بر دست ایشان، می‌نویسم."
ابوریحان بیرونی، كتابی پیرامون نوشته‌های رازی نوشت كه پول كراوس، خاورشناس فرانسوی، در سال 1936 آن را با عنوان "رساله‌ی ابوریحان فی فهرست كتب محمد بن زكریای رازی" به چاپ رساند.
بر پایه‌ی فهرست بیرونی، رازی 184 كتاب در موضوع‌های گوناگون نوشته است: پزشكی، 56 كتاب- طبیعیات، 33 كتاب- منطق، 7 كتاب- ریاضیات و اخترشناسی، 10 كتاب- تفسیر و تخلیص كتاب‌های فلسفی و پزشكی دیگران، 7 كتاب- علوم فلسفی و تخمینی، 17 كتاب- ماوراءالطبیعه، 6 كتاب- الهیات، 14 كتاب- كیمیا، 22 كتاب- كفریات، 2 كتاب و فنون مختلفه، 10 كتاب.
منبع : گزینه 2
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
<-PollName->
آمار مطالب
آمار بازدید
